Archive for: Memoir

Meneer Tan
van
Lucien Knoedler

Voor Carl

Pais en vree gedompeld in Stille Zuidzeezoetheid. Deze woorden vielen mij in zodra ik twee aquarellen uit Fak-Fak terugvond, verborgen in de olijfgroene hutkoffer waarop in grote witte blokletters mijn vaders naam stond. Op elk prijkt een rieten huisje en een bemande prauw: het ene tafereel in nevelige maneschijn, het andere bij zonsondergang of ochtendgloren, maar aangezien de Arafoerazee zich er ten westen uitstrekt moet het avondrood zijn. Deze idylles zijn gemaakt door meneer Tan. Fak-Fak is gesitueerd in een gebied van 323.000 km² dat voorheen Nederlands Nieuw-Guinea heette. Sinds 50 jaar is dit het meest oostelijke domein van Indonesië, inmiddels onderverdeeld in Papua en West-Papua. Het stadje, nu in West-Papua, lag toentertijd wijd verspreid over de steile hellingen van het Fak-Fakgebergte. Haar ruwe, onverharde wegen stonden gemotoriseerd verkeer nauwelijks toe, behalve dan voor de militaire voertuigen van de kazerne bovenaan de berg. Ik woonde hier van mijn derde tot mijn negende jaar, met in 1955 een onderbreking van zes maanden in Nederland.

Tussen de have en goederen die mijn vader mij naliet, vond ik allerlei etnografica afkomstig uit de zuidelijke gebieden die Mimika en Asmat heten. De mensen in deze contreien leefden destijds nog in het Stenen Tijdperk. Ik haalde amuletten tevoorschijn, een angstaanjagend rieten masker en dolken gemaakt uit de beenderen van wilde zwijnen, kunstig uit been geneden neusstukken. Verder een bijl, een gepolijste steen die met een koord van bamboe aan een gevorkte tak bevestigd is waarmee de nauwelijks voedzame meel uit de stam van sagopalm werd gewonnen, en peniskokers van diverse lengten. Tussen deze voorwerpen, merendeels ingegeven door mannelijk chauvinisme en, zowaar, een soort strooien petticoat van een vrouw, ontdekte ik een olieverfschilderij van meneer Tan. Het stelt een Papoea-erf voor. Op stoffige, roodbruine grond staat een kamponghuis, aan weerszijden daarvan een klapperboom en pisangbomen, elk subtiel gestalte gegeven, en vooraan een oude vrouw met ontbloot bovenlijf. Op de achtergrond is, ruwweg geschilderd, de Arafoerazee te zien en Poeloe Panjang, het kilometers lange beboste eiland voor de kust dat eindigt ter hoogte van de baai van Fak-Fak. Op de achterzijde van het doek staat in elegante kalligrafie geschreven dat het is opgedragen aan mijn moeder. Was getekend K.T. Tan, 1955.

Uit dit schilderij spreekt dan wel geen enkele pretentie, zelfs al is het nog zo verfijnd en geeft het blijk van een voortreffelijk gevoel voor kleur, toch is het niet de vrucht van onschuldig tijdverdrijf. Immers, ontlenen wij mensen ons bewustzijn en empathie niet onwillekeurig aan de training van de coördinatie tussen onze handen, ogen en oren? Terwijl we een muziekinstrument bespelen of schrijven, tekenen, schilderen, houtsnijden, allerlei sculpturen maken, door enkel vrijelijk te spelen, verbinden en verlossen wij de ander en onszelf gelijktijdig. Zo stelde ook meneer Tan zich in staat zich tot zijn omgeving te verhouden, met zorg en smaak, met aandachtige oplettendheid sprak hij zijn verbeelding aan om zo ook de moed te verzamelen in het vooruitzicht van een jarenlang verblijf in een ziekenhuis.

Onwillekeurig denk ik soms terug aan mijn vroege jeugd, juist als het op een hete zomerdag gaat regenen en de atmosfeer opeens vervuld is van een kruidig, hallucinerend aroma dat me haast doet niezen. De poriën van alle organismen open zich dan, heb ik me laten vertellen, om in onstilbare genotzucht het hemelwater te ontvangen. Zijn geurzin en smaak niet de veruit oudste zintuigen? Alle herinnering ligt erin opgetast, om te overleven. Heel functioneel, nietwaar?. Het is pure magie in een ogenblik die zich op afroep nooit laat wekken. Ons geheugen is immers zeer beperkt, in tegenstelling tot wat we doorgaans pretenderen. In het verleden reizen is afhankelijk van onze ingeboren vindingrijkheid kloven en kliffen gemakkelijk te overbruggen of te omzeilen, terwijl we meestal de data en de volgorde van gebeurtenissen verwarren en ondertussen zonder scrupules ook nog inaccurate verhalen van anderen invoegen

Terwijl ik door de paperassen van mijn vader bladerde, ontdekte ik brieven van meneer Tan aan mijn moeder, getypt op luchtpostpapier. Daartussen een handgeschreven briefkaart waarop hij meldt dat hij van lepra genezen is verklaard en per schip naar Sorong gereisd, 250 kilometer noordwaarts, waar hij met succes aan beide voeten was geopereerd. Allengs kon ik me meneer Tan weer voor de geest halen. Ik was zes jaar oud toen ik met hem kennis maakte—ik meen me te herinneren dat dit in januari 1958 was, in het droge seizoen wanneer het kwik ’s middags wel vaker boven de 40°C uit rees.

Het was op zo’n middag dat mijn moeder mij vertelde dat we naar meneer Tan zouden gaan. Zij riep me meteen na de altijd oersaaie siësta die om vier uur voorbij was. Ik heb uit ongeduld de klok in de zitkamer eens een half uur vooruit gezet, maar juist toen ik de deur uit wilde gaan, kwam mijn vader uit de slaapkamer tevoorschijn, verbaasd dat de tijd vloog. Zodra hij mij beteuterd zag kijken, wierp hij mij niet een strenge blik toe waarmee hij zeggen wilde dat ik voor straf binnen moest blijven zoals toen ik een keer te vroeg uit mijn slaapkamerraam geklommen was. Nee, hij schoot in de lach en liet me gaan. Ik was zo opgelucht en besloot ook deze truc niet nog eens uit te halen.

Het leprozenhospitaal waar mijn moeder en ik naartoe gingen stond onder klapperbomen aan zee, even buiten Fak-Fak, aan het einde van de winkelstraat. Deze kota lag langs een hobbelige en stoffige straat van zo’n anderhalve kilometer lang: lage, merendeels stenen gebouwen links langs de rotswand en aan de zeezijde houten huizen en ook winkels waarvan de uiteenlopende bijgebouwen aan de achterkant op een woud van palen in het lager gelegen strand steunden. Daartussen was een grote Chinese santenkraam waarin een schap met een boel speelgoed, goedkoop en gauw stuk, made in Japan, aanlokkelijk toch omdat de meeste door een batterij werden aangedreven: grote vrachtwagens en auto’s, vliegtuigen en ook een UFO opgesierd met kleine kleurige lichtjes. Wie schetst mijn verbazing toen ik het lachende gezicht van de eigenaar van deze winkel vooraan boven de brede stenen trap tevoorschijn zag komen, terwijl ik met mijn vriendjes mijn verjaardag op het gazon voor ons huis vierde. Eenmaal op het bordes staand bleken zijn armen vol van het speelgoed dat ik een paar maanden eerder op zijn terloopse verzoek had aangewezen. “Welke vind je mooi?” vroeg hij. En ik herinner me ook nog goed mijn vaders gezicht toen de man het speelgoed voor mij neerzette, op het gras; eerst toonde hij zich beschaamd, om vervolgens berustend te zuchten. Wilde hij perse niet dat ik op de ene of andere manier voorgetrokken werd om hem, en dit al helemaal niet in bijzijn van mijn leeftijdgenoten, dit speelgoed zou even goed bij smokkelwaar hebben kunnen zitten, legde hij aan mij later uit. En was dit niet een verkapt verzoek om een gunst? Dit gebeurde later inderdaad wel vaker.

De winkelstraat van Fak-Fak, waar het leprozenhospitaal op uitzag, liep uit op de steiger in de baai waar het turkoois zeewater bezaaid was met koraal en kleine kleurige visjes. Aan de overkant van de baaimonding, ruim 500 meter verderop, lag naast de enorme rotswand Danawaria, een kampong verscholen achter mangabomen naast een imposante, wijdvertakte waringin die naar inheems geloof de levensboom wordt genoemd. Lag daar op het witte strand in de verte bij mangrovebossen niet ook een Amerikaans landingsvaartuig al vanaf de Tweede Wereldoorlog weg te rotten, zoals meerdere bij de hoofdstad Hollandia? Eenzelfde schip deed in Fak-Fak nog steeds dienst, het maakte deel uit van de marine.

Mijn moeder bezocht de leprozerie sinds we medio 1954 in Fak-Fak kwamen wonen, en nu mocht ik meneer Tan ontmoeten. Hij had naar mij gevraagd, verklaarde zij onderweg. Vanaf ons huis een kwartier lopen over een steil en pokdalig pad langs het rotsachtige, braakliggend terrein beneden ons huis links en rechts voorbij het algemeen hospitaal en de tennisbanen op een lager plateau, lag verderop naar beneden het leprozenhospitaal, verborgen achter hoge struiken. Voor we de houten trap naar de voordeur betraden, drie treden omhoog, vertelde mijn moeder dat meneer Tan er al jaren woonde. Ik bekeek zijn huis: een barak, een soort loods op palen van zo’n dertig bij vijftien meter in de oorlog op het strand gezet, was me verteld, van binnen een witgekalkte open ruimte met vast nog hetzelfde dak van donkerbruin uitgeslagen zinken platen die onder de middagzon hevig gloeien. Aan weerszijden van de zaal, onder de luikloze, met muskietengaas bespannen kozijnen, stonden wel twintig bedden in twee gelijke rijen opgesteld.

Het leprozendorp bij Merauke, de stad van zo’n 2000 inwoners waar wij nadien woonden – aan de kust van Papua nu, zo’n 1200 km ten zuidoosten van Fak-Fak – was onvergelijkelijk beter voorzien. Bij een centrale kliniek waren privéhuizen en kamers voor families en alleenstaanden neergezet. Mijn moeder verrichtte de officiële opening van dit door de Missie geïnitieerde dorp. Zij was immers de echtgenote van de resident van de op een na grootste provincie van Nederlands Nieuw-Guinea, zoals hij dit voorheen van de kleinere provincie Fak-Fak was. Terwijl mijn moeder, in de brandende zon gadegeslagen door een menigte, het lint doorknipte, stond mijn vader aan haar linkerzijde en rechts naast haar in een wit habijt Mgr. Tillemans, de Bisschop van Berissa gezeteld in Merauke – een zwaarlijvig heerschap met rusteloze blik.
De twee mannen, sinds hun ontmoetingen tijdens de oorlog in Melbourne en Brisbane bekenden van elkaar, waren niet zelden verwikkeld in een soms scherpe competentiestrijd. De prelaat bleek evenwel gesteld op mijn moeder, een domineesdochter, en dat scheen veel goed te maken. Er kwam bij dat mijn vader terdege besefte dat missionarissen en zendelingen van diverse nationaliteit al lang vóór de oorlog begonnen waren met ontwikkelingswerk in Nieuw-Guinea. De Nederlandse overheid vertoonde zich er pas daadwerkelijk na 1949, sinds de erkenning van de onafhankelijkheid van Indonesië. Dit deel van het voormalige Nederlands-Indië moest mettertijd zelf een natie worden (grenzend aan Papua New Guinea dat nu niet meer Australisch is want sinds 1975 een onafhankelijke staat). Maar van boven af gebeurde dit op stiefmoederlijke wijze waarbij de ervaren en toegewijde bestuursambtenaren ter plaatse werden geringschat, marginaal van middelen voorzien en uitermate slecht betaald voor hun veeleisende werk. Het leven van de van godsvrucht vervulde pioniers en later ook de doorgaans hoogopgeleide bestuursambtenaren was niet zonder risico, zo niet ronduit gevaarlijk, diep in dit uitgestrekte, dunbevolkte gebied van grotendeels ontoegankelijke, door grote, meanderende rivieren doorsneden regenwouden en een extreem en ruig centraal bergland waarvan de piek, de Puncak Jaya, een van ’s werelds zeven hoogste toppen is. Erkende mijn vader Tillemans’ autoriteit en antropologisch inzicht, diens onversneden inmenging in bestuurszaken deed zijn ogen dikwijls vuur spuwen. Hier kwam bij dat hij met katholieke gezagsdragers weinig op had. Niet zonder reden: nog pas 11 jaar oud trof hij een priester die verkondigde dat zijn Madoerese moeder geen plaats in de hemel verdiende omdat zij een moslim was. Wèl zijn katholiek gedoopte vader, een Javaan wiens grootvader uit Zuid-Duitsland immigreerde en spoedig na aankomst, maar net 19 jaar oud, met een inlandse, islamitische vrouw ging samenleven. Mijn betbetovergrootouders’ 13 dochters en vier zoons werden niettemin allemaal keurig katholiek gedoopt en elk kreeg ook een Duitse voornaam – tot in de vierde generatie. Mijn vader is evenwel nooit gedoopt (dit interesseerde zijn vader niet, om zijn enige kind wel officieel te erkennen). Hij hing geen enkel geloof aan, beschouwde alle religies als gelijkwaardig, en ook dit zou wel eens een verklaring kunnen zijn voor Mgr. Tillemans’ afwijzende houding jegens hem. Hoe dit zij, in mijn vaders hutkoffer vond ik in een schoenendoos waarin bij allerlei kiekjes een stapeltje handgemaakte uitnodigingen voor Heilige Kerstvieringen en Zalig Nieuwjaarwensen uit het leprozendorp bij Merauke.

Terug naar meneer Tan. Hij was van Chinees-Indonesische afkomst en bleek onderwijzer te zijn geweest, eind veertig destijds, schat ik, ruim tien jaar ouder dan mijn moeder. Ik zie hem nog voor me: de voeten verkrampt, broodmager en een grimas om de mond. Mijn moeder hintte met haar kin, een gebaar dat ik bij de grote, gebiedende ogen die zij dan opzette kende. Het was een teken dat ik me meteen gedeisd moest houden. Een overbodige waarschuwing, als zo vaak. Zonder een vingerwijzing duidde ze mij op de rij bedden ter linker zijde. Ik had meneer Tan al opgemerkt, beantwoordde ik haar blik met mijn ogen. Kom nou, hij is toch de enige patiënt in de zaal! Ter hoogte van het midden lag hij naar de ingang gekeerd, op een met een wit laken overtrokken bed, ineengedoken. Hij staarde voor zich uit, mijmerde, scheen me toe, de gitzwarte ogen wijd open.

Op dit tijdstip van de dag, tegen vijven, zaten de bewoners liever buiten, onder de barak waar kippen en een haan scharrelden. Niet meneer Tan. Verwachtte hij ons? Aan de overzijde van de zaal stonden de dubbele deuren wijd open en erlangs heen zag ik het eiland Poeloe Panjang liggen. Terzijde daarvan fluisterden twee verpleegsters in elkaars oor. Ze droegen – als ik het mij goed herinner – lichtgrijze gewaden tot net over de knie, met lange mouwen. Daaroverheen een wit schort, hun blote voeten in stevige bruine schoenen gestoken. Op het hoofd stond een kapje waaruit een eveneens lichtgrijze hoofddoek tot halverwege de rug hing. Die sluier was aan de voorzijde afgezet met een witte, gesteven rand. Deze missiezusters stonden ons bij de ingang op te wachten; de handen ineen geslagen boven hun middel knikten zij glimlachend en bogen minzaam het hoofd. Ze werden geflankeerd door een jonge leprozenarts, een ontspannen man met zachte, bruine ogen in een smal en bleek gezicht onder zwart sluikhaar. Hij droeg een lange witte jas met korte mouwen, om zijn hals hing een stethoscoop.

Bij het voeteneind van meneer Tans bed wachtte mijn moeder af. Zodra hij ons opmerkte, lichtte zijn blik op, krabbelde hij overeind en ging rechtop zitten, alsof hij, als kinderen in een schoolklas, verheugd op zijn beurt wachtte. In deze houding leek zijn tengere lijf in het open hangend pyjamajasje nog breekbaarder. Hij sprak met een zachte en toch heldere stem, en nu en dan kraaide hij van plezier, de haast tandenloze mond wijd open.

In de laaiende hitte bood de zilte bries nauwelijks verkoeling. Over een uur zou de avond vallen en dan pas daalde het kwik snel, tot zo’n 30°C. Verderop bulderde de branding op het koraalrif. Nu het vloed was schoof onder de vloer over het zand de zee traag zuchtend af en aan. Ik stelde mij voor hoe het er toeging als de fronten van hoge, pikzwarte wolken die in de moessontijd over de roerige Arafoerazee aandrijven, met donderend geraas hun vrachten ook op dit gebouw zouden uitstorten. Deze zware buien veroorzaken dikwijls banjirs die uiteraard ook de diepe, gecementeerde goten langs de overkapte veranda’s rondom ons hoog gelegen huis deden overstromen en vervaarlijk kolken. Een oorverdovend kabaal moest het er onder het zinken dak van dit hospitaal zijn, keer op keer. Was het wel tegen zoveel regen bestand?

Meneer Tan, zo sprak mijn moeder hem steeds aan, kon goed tekenen en schilderen. En “mevrouw”, zo noemde hij haar, stimuleerde hem daarin ook met de potloden, verf en het canvas die zij uit Holland liet sturen. Geen wonder dat zij dit deed, hoorde ik mijn vader vertellen, zij had net als haar grootvader de tekenacademie gevolgd. Ik kan helemaal niet tekenen, vervolgde hij als gewoonlijk, zij wel. Maar heb ik haar ooit zien tekenen? Nauwelijks. In een onbewaakt ogenblik misschien. De materialen voor meneer Tan kwamen met de Kaloekoe, de Karossa of de Kasimbar. Deze in Singapore beladen vrachtschepen van 2000 bruto ton met passagiersaccommodatie van de Koninklijke Pakketvaart Maatschappij lagen met een tussenpoos een paar maanden na elkaar voor anker, in de luwte van Poeloe Panjang ter hoogte van de baai. Vanaf het gazon voor ons huis kon je in de verte van het wijde uitzicht de boot zien liggen. Grote kisten, stapels dozen, zakken rijst en andere etenswaren werden in sloepen geladen en naar de steiger vervoerd. Kwamen de brieven met de Beaver, een eenmotorig watervliegtuig waarmee wij aangekomen waren en weer zouden vertrekken, bij de pakketpost per schip zat altijd wel een cadeautje voor mij van mijn oma: een dinky-toy, of kleurpotloden, een meccanodoos.

Meneer Tans veerkracht verwonderde me, alsof de verminkende lepra hem niet deerde. Tekende hij eenmaal, dan was hij in zijn element en scheen hij alles om zich heen vergeten. Soms vroeg hij mijn moeder om advies en dan leek hij zijn blok tekenpapier voor mij af te schermen – wat ik raar vond, omdat hij hoog op zijn bed zat en ik echt niet zien kon wat hij maakte –, terwijl hij potloden in zijn gehavende knuisten klemde en een paar tussen de lippen. Ik mocht die potloden niet meer aanraken, had mijn moeder mij nog bij de voordeur bezworen. Intussen monsterde meneer Tan mij schielijk en keek vervolgens naar mijn moeder. Het leek of hij goedkeurend knikte. Hij kon glimlachen, of verbeeldde ik me dat maar? Bij haar voelde hij zich senang en dat stemde me tevreden.

Meneer Tan is naar Fak-Fak niet teruggekeerd. Genezen verklaard immers, vond hij werk in Sorong, bij de Missie en was hij er betrokken bij de leprabestrijding. Ons contact ging verloren bij de plotselinge dood van mijn moeder, tien jaar na mijn ontmoeting met hem. Uit zijn brieven rijst een man op van opmerkelijke vastberadenheid en nauwkeurigheid, als ook verfijndheid. Bovendien kon hij goed met een schrijfmachine overweg, zelfs al was hij gehandicapt, miste hij aan beide handen meerdere vingers. Zijn brieven vertonen nauwelijks verschrijvingen, en zijn beheersing van het Nederlands was uitstekend – zoals ook van het Ambonees en Cantonees, vermoed ik.

Na eerst zijn dankbaarheid te uiten voor de brief die mijn moeder hem op 20 december 1965 schreef en te melden dat de goederen hem ongeschonden bereikten, weidt hij in zijn antwoord van 18 januari 1966 uit over het weer in Sorong, om daarna te zeggen dat de Hollandse winter hem veel te koud leek. Hartje winter op het zuidelijk halfrond geeft in Sorong een dagtemperatuur die niet onder de 25°C komt, verklaart hij. Uit de datum van zijn epistel blijkt dat twee jaar en negen maanden eerder het bewind over dit gedeelte van Nieuw-Guinea aan Indonesië overgedragen was. In de volgende passages beschrijft hij de almaar slechter wordende levensomstandigheden na het vertrek van de Nederlanders. Regelmatig is er voedseltekort en zelfs goederen die niet eens een luxe kunnen worden genoemd blijken niet voorhanden of bij aankomst direct gestolen. Het ontbreekt aan gezag, stelt hij, en wie de moed opbrengt zich bij de politie te beklagen over welk vergrijp dan ook, loopt grote kans zelf in het gevang te verdwijnen. Postzendingen waren onbetrouwbaar gebleken, aangezien pakketten vóór aflevering werden geopend of gewoon leeggehaald. Goederen uit Nederland van welke aard dan ook dienen afzonderlijk verpakt en verstuurd te worden, onderstreept hij, waarbij hij veiliger alternatieven aanraadt, zoals in de bagage van missionarissen die naar Irian Barat reizen (zo werd het westelijk deel van Nieuw-Guinea vanaf 1 mei 1963 eerst genoemd). In zijn ijver laat hij niet na hun namen en congregaties te noteren.

Een aanzienlijke deel van zijn brieven bevat uitvoerige lijsten van de apparatuur die hij nodig heeft, zoals een bandrecorder—een Philips EL 3585—als ook een verloopstekker van het type AG 7022, een tussenkabel EL 3768/00 een hulpstuk EL 3768/02. Deze zaken werden alle gefinancierd door zijn weldoensters, onder wie mijn moeder. Hij wijst erop op het oog gelijk materiaal niet te verwarren met het juiste en hoe dit te vermijden, en dat de bandrecorder voor de verbreiding van het evangelie in afgelegen gebieden in Nieuw-Guinea zal worden gebruikt. Het is vermakelijk om te zien hoe meneer Tan nauwgezet details vermeldt. Hij moet een strikte, rechtvaardige schoolmeester zijn geweest die graag alles onder controle wilde houden. Daarnaast leek hij er nu op gebrand nauw contact te onderhouden met mensen van heinde en verre.

Tenslotte vond ik een zwart-wit foto die meneer Tan mijn moeder stuurde. Deze is genomen in Sorong na de operatie aan zijn voeten. Daarop staat, van zijn linkerzijde genomen, een man van klein postuur gestoken in een donker colbert over een overhemd met open kraag en kennelijk een kaki broek. Hij draagt een bril met een licht montuur, in zijn linker hand houdt hij een gedraaide sigaret. Zo te zien is hij behoorlijk dik geworden. Gebruikte hij op de achterzijde van het schilderij dat hij aan mijn moeder opdroeg de voorletters K.T., zijn brieven ondertekende hij met Ch.T. Tan—nu kennelijk Christiaan Tan—in een klein maar zelfbewust handschrift.

Stay Home! A Tirade Against Tourism
by Joan Z. Shore

The world’s population is exploding; the world itself is shrinking; and travel is becoming a nerve-wracking, back-breaking, soul-crushing ordeal.

So why is everyone on the road? Or in the air?

Why, when television, computers, iPhones and iPads are bringing the world into your living room, are you still booking flights to Paris and cruises to Cancun?

Why are you struggling to find the lowest fares, the chic-est hotels, the newest restaurants, the sunniest beaches when in the end you’re going to return home disappointed, exhausted and ready for another vacation?

Stop right there! You are never going to find the perfect vacation. Perfect vacations are a thing of the past: the Grand Tour of Europe, the Cooks Tour, the Roman Holiday…they have gone the way of the elegant French Line, when “getting there was half the fun.”

These days, unless you can pay your way or pry your way out of an Economy Class flight, you will be trundled into a kindergarten-size seat along with several hundred strangers, served a trayful of inedible muck and alternately chilled and roasted by the plane’s erratic ventilating system.

Or, on a ship as big as the Vatican, you will be lost among three thousand strangers who pass away the nautical hours eating, drinking and gambling. You might as well be home alone with a pizza, a bottle of Chianti and a deck of cards.

So far, I have been exploding the perennial myths about travel in light of present-day realities. Now, let me present the other side of the problem: the natives whose homeland is invaded by foreigners.

I am such a self-proclaimed native. Having lived in Paris for three decades, I consider it my rightful residence, my city, my home. Imagine, then, my utter despair when a caravan of tourist buses (half of them empty) navigates down a neighbourhood street. Inevitably, these mastodons end up at the Eiffel Tower, park there for a while, and then continue on their implacable rounds.

But of course at some point they disgorge their passengers, and these hapless creatures wander around the streets, map in one hand and camera in the other. Sometimes they have the temerity to ask someone for directions—and what a relief if I am the English-speaking native they happen to ask! I have helped Russians, Hungarians, Japanese, Finns and countless others whose English is just adequate enough to say, “Excuse me, please…?” and the finger points to a spot on the map.

There are other tourists, of course, who return regularly to Paris and who are more savvy: the fashion crowd, for example, who come for the Collections. They book the best restaurants for dinner, hire private limousines and take over the town like imperial warlords. I resent their presence, too, because they are appropriating my city and turning it into their private playground!

Listen, folks, Paris is not a playground. Nor is it a quaint leftover from your history books. It is a place where you can write, paint, philosophize, dream, stroll, eat, drink or simply lose yourself. If you wake up early, it’s sunrise on the Seine; if you get lucky, it’s love in the afternoon. I’m sorry, but your presence here in droves distracts me, distresses me, drives me fou.

And I remind you—you had a rotten trip over here, your hotel is a dump, the prices are outrageous, and you couldn’t get through the crowds at the Louvre.

Stay home! You can see the Mona Lisa on the Internet.

Meat Sweats
by Marcus Slease

Last January I slept with two pairs of socks. The snow really came down. There are always wild dogs howling in the nearby forest. I was attacked by six of them on my first day here. Two of them were Anatolian shepherds. Of the ancient clans used for hunting wolves. I was listening to a Zen lecture on my iPod when they attacked. I thought by remaining serene and calm they would leave me alone but that only seemed to egg them on. I turned my back on them and walked across the road. That’s when they attacked. One of them jumped up out of the blue and sunk its teeth into my thigh. My calmness during the attack did not stop the attack. It happened regardless. A policeman came by on his motorcycle. I am not sure what would have happened otherwise. I was taken to a clinic even though I insisted I had my class to teach. I think I was in shock, but I thought I was being stoic. The clinic didn’t have any rabies injections so I took a taxi to a public hospital. The public hospitals were swarming with people. Like lost bees. This was a different part of the city. The women were mostly covered and the men were mostly old. The signs were not in English and it was a real labyrinth inside. A few weeks later I got a Facebook message that my grandfather had died. I grew up with my grandfather. His father was a gardener and he was a gardener too. Tending the rich Anglo-Irish gardens. My grandfather clipped his hedges, grew roses, and kept budgies. When I visited him in Northern Ireland, he was always watching some gardening show or other. One night when my grandmother had retired to bed, he confessed to watching Baywatch and wanted to know if women in America really looked like that. I couldn’t make it to his funeral. After I got the news, I went into the small room. The one with the narrow bed and no clothes in the wardrobe. One of the perks of teaching at university was an almost-free, two-bedroom flat. Furnished to Western standards. Which meant that the smell was bearable, the plumbing mostly worked and we were walled off from the rest of the city on a hill. I sat in the room with only a bed and tried to listen to the silence. I thought I was being spiritual and brave. There was no use in causing a ruckus. Just take things as they come. I was getting severe sweats. I thought it might have been bad meat. Later someone told me it was the vegetables. One advised me to wash them in vinegar. Washing them in treated water wasn’t enough. The natives are born with some kind of bacteria in their intestines and are immune. The Western teachers were always having stomach problems. A few days later Bedia brought me a Turkish rug. It wasn’t an expensive one. It was the kind you see hanging on walls near the castle where you had to haggle. I didn’t care if it was expensive or not. It added a nice touch to the place. Bedia held my hand in the kitchen and showed me how to make Turkish tea. There is one big kettle and one small one. One sits on top of the other. The big one is filled with water. The little one is warmed by the big one and has the black tea. The big one boils the water and the boiling water is poured into the little one. You have to wait fifteen minutes or so for it to brew. We drank it in little glass cups without the sugar. Bedia also helps the man across the street with his street stall. They make toasties together. When REAL shopping is closed I grab sandwiches from the stall. I had to visit three hospitals in the city to find the one that gave rabies injections. Four doses over the course of a month. I have to take a bus into the city. There are no trains. Everyone takes a bus. The buses, or rather the coaches, are luxurious. Like a small aircraft. A man or woman walks up and down and gives you drinks and small packages of fıstık. There is a television screen in front of you, pinned to the back of the person’s chair in front. At the front of the buses they are usually streaming ads about marriages. The faces of eligible bachelors from all over Turkey blink on and off on the big screen.

When in Rome….
by Alice Kocourek

An annoying buzz wakes me. I can’t make out where it’s coming from. Or is it inside my head? My mouth and throat feel like I’ve just blow-dried them, making it very hard to swallow the tart taste tripping over my tongue. Too much white wine last night. I pull the covers over my head. The buzzing remains. Or was it the Limoncello? Definitely too much Limoncello. The bitter tang lingering in my mouth is proof that I’ve had one too many of that poisonous lemon liquor. Make that two too many.

It had been a fun night out though, with the Italian Hewlett Packard crew. Silvia, one of the permanent British staff members, insisted I come out with her and our fellow Italian colleagues. “It’s about time,” she told me in her squeaky voice. “Three weeks you’ve been in Rome and you still haven’t been out? It’s a positive disgrace. You have to come out with us.” And so, feeling somewhat pressured, I reluctantly went out. We ate, we drank, we danced. Lots. Somewhere in the middle of it all I began having a good time. I relaxed and thought to myself, when in Rome….

It was almost dawn when I rolled out of the taxi and stumbled into my hotel. The city was still sound asleep.

What time is it now? I turn over onto my side and feel my stomach churn. It feels like the gluey Limoncello has also made it to my eyes and has pasted them shut.

Buzz, buzz, buzz …. There it is again. Or has it been there all the time? I don’t know but I suddenly realize what it is, that annoying drone. It’s my phone! I’d put it on silent last night when we went out. A hoarse “Hello?” is all I manage and I’m sure I sound like a man.

“Alice? Is that you?” a voice blasts through the other side. “Al, I’ve been trying to reach you for ages!”

“Huh, Nick … stop shouting at me love, I’ve got a stinking headache.”

“I’m not shouting. Are you ill? It’s ten o’clock already.”

“Ten? Really? Feels more like six … still.” By now I have finally managed to sit up and half open my eyes. My dark hotel room seems to be swaying from left to right. At least the little I can make out of it. The heavy curtains are closed and only a very pushy ray of sun seems to have made it into my room.

“Have you been out?” Nick’s loud voice continues. “You know I’ve been waiting for your morning call, my coffee has gone cold.”

“Sorry,” I groan into the phone, “Yeah, Silvia took me out for a few drinks. What you doing? Sitting outside?”

“Been out for a few drinks, eh? You know you sound like shit.”

“Thanks.”

“Anyway, it’s a beautiful day here. Been sitting out on the balcony with the cats.” His voice has gone softer now, or perhaps I’m more awake.

The cats. The balcony. Nick. I rub my temple. “Wish I were there with you. This hotel room stinks.” I’m sitting up straight now and looking around my small and shady room. The bed takes up most of the space, leaving only some room for a writing table pushed against the wall and a single chair. My clothes dropped on top look like a collapsed corpse. The art-deco wallpaper flowers look wilted. “I wish I were home. I miss our morning coffees out on the balcony. I miss the cats. I don’t want to be here anymore.”

“Well, it’s you who insisted on going to Rome for six weeks. I told you, you’d miss us.”

“Nick, not now. I don’t feel good.”

“You shouldn’t have drunk so much. Why did you have to go out in the first place, you don’t like going out?”

“Oh c’mon, not now …. We’ll talk later OK? I feel claustrophobic. I need to get out.”

“OK, go and have breakfast and call me when you’re feeling better.” There’s a long silence. “Love you.”

“I know.” A hysterical mosquito buzzing in front of me disrupts another long silence. I manage a strained “Love you too,” before I start wafting the insect off with my phone. “Don’t you dare touch me, creepy creature.”

After this sudden anti-bug outburst, my head hurts even more. I need some fresh air, some food and some sleep; I feel cold. Wretched air-con.

A gentle spring sun greets me as I walk out of the hotel onto the Piazza Bartolomeo Gastaldi. The pink cherry blossoms sway against the blue sky and the song of a thrush fills the air. It’s only about 20 metres walk to Antonio’s Alimentari, but when I walk through the colourful beads of the flycatcher hung above the door, I feel warmed-up and a sudden appetite takes over.

Antonio welcomes me with his usual bright smile and enthusiastic gestures; “Buongiorno signora Alice.”

Over the last three weeks I’ve come to like the way of the Romans, it’s not just what they say, beautifully lyrical to a cold Northern European as I am, but the way in which they say it, with their whole body and soul. Each mundane sentence sounds like an exquisite opera, each gesture an elegant dance.

“Buongiorno Antonio. How are you today?” Although I still feel lightheaded, I twirl around the fruit stand. “You’ve got some beautiful peaches again today,” I sing to him in English. We struck a deal two weeks ago. I would teach Antonio some English and he would return the favour in Italian. A win-win situation, as far as I’m concerned.

I pick one pink peach and walk over to the glass covered food display and choose two slices of pizza, one with extra sun-dried tomatoes and the other with mozzarella. As a little extra, to spoil myself, I also decide to take a slice of apricot cake.

Antonio carefully wraps them all in paper and hands them over. “Godere della bella giornata di sole, enjoy the sun, signora Alice.”

“Oh, I will, Antonio. I’m going to relax somewhere in the shade in the Villa Borghese, a domani. Ciao!”

Back out on the street, armed with all the delights, I continue my walk to the Villa Borghese, my favourite public park. It’s only about a ten-minute walk from my hotel and even when going into the city centre, I walk through the park and down the Spanish Steps, leading into the heart of Rome. Right now I want to avoid the crowds. All I want is to loosen myself of this morning’s sickly feeling and unwind on the soft moss, away from everyone.

Walking further down the Via Luigi Luciani, it strikes me how green Rome really is. It has majestic plane trees alongside the stately boulevards, charming cherry and apple blossoms in the smaller streets and the many umbrella pine trees looking as ancient and mysterious as the Roman ruins resting in their shade. On the balconies people are growing yuccas, olive trees, prickly cactuses and of course grannies geraniums in terracotta pots and colourful plastic containers in all kinds of shapes and sizes. Scooters zoom past as I carefully cross the wide Via Ulisse Aldrovandi. A guy shouts out at me: “Ciao, bella!” and disappears off hooting a taxi for being too slow.

“Bella, bella,” I say it out loud and, feeling like a princess, I enter the Villa Borghese.

A gravel path leads me through a lush garden, landscaped in a classical 18th-century style where green slopes are set around a large artificial lake. It’s still quiet and only a few people are walking through the park, some hand-in-hand, a solitary jogger runs past and I see a few elderly people sitting on the iron benches reading.

On the grass in the shade, I spread out my blanket and sit down. I have a bit of a giggle looking at the beige blanket. It’s just so fantastically tacky: the city’s twin founders, Romulus and Remus, are embroidered on it while suckling their wolf mother. It’s so cheesy I just simply had to buy it.

Now that I’ve finally made myself comfortable, I have a bite to eat and try to nap. I close my eyes and I hear the soft zooming of a nearby insect, ducks scatter up from the lake, a pigeon coos; in the distant I can hear the monotonous buzz of the city. It doesn’t take long for me to doze off.

It’s not just an ant tickling my bare arm, but something I can’t quite put my finger on that wakes me. It’s almost as if I can feel someone’s breath, hear someone exhaling. Close to me. Too close.

I open my eyes. For the second time today I feel like everything around me is moving from left to right. Staring up to the sky, the leaves of the trees are actually swaying in the soft breeze. It’s not just my imagination. I press myself up and rest on my elbows. Instead of seeing the lake, I’m looking straight at a man. Sitting. Next to me. I look straight into his eyes.

In one fast move, I sit up and pull my feet towards me. My head hurts from moving too quickly and for a moment I’m too stunned to do anything. The man just sits there and smiles at me. He’s young. Has slender long arms and legs. Wearing jeans, white shirt, unbuttoned, and sandals. He’s got a slim face, large square glasses and pointy, pursed lips. He looks like a giant mosquito.

What the hell is he doing sitting so close to me? And how long has he been sitting there? I’m in no mood for a confrontation. With a big huff I get up and, with great force, I pull the blanket from the ground and walk away.

A little further I find a new spot. Lay out my blanket and lie down. Sure enough, I hear his heavy breathing again. I can’t believe it as I open my eyes. Once more the mosquito man is sitting next to me. Even closer now. I’ve had enough. I grab my sandal and start fastening the strap around my left foot. The man moves forward and, as if in slow motion, I watch him bend over and reach for my right foot. He grabs hold of it and with his pursed lips starts kissing it. Starts kissing my dirty bare foot!

From deep within me I unleash the Northern girl I am. “Oi, you wanker!” I shout at him and with my newly acquired Roman passion, start hitting him with my sandal. “Get the fuck off me, you creep!”

“Scusi, scusi, sorree…” The man jumps up and starts running off.

“Scusi?” I yell after him. My whole body and soul I pour into my words and gestures. “Fucking scuzi? You dirty bastard!” Around me people stop and start pointing at me. ‘Yeah, now suddenly you notice me?’ I can’t believe this. Ants are crawling over my blanket and I notice that they have crawled into my paper bag with my apricot tart. “Here you dirty bastard, this is what you get from me.” I crush the paper bag under my feet. The beige blanket has a big patch of crushed cake on it. Romulus and Remus are covered in apricot jam and black from the soil from my feet.

I’m sweating and my hands are sticky. I want to go home. Back to the hotel. The sunlight is hurting my eyes. My head. Briskly I walk down the gravel path. My feet are all black from kicking up dirt and sand.

At the busy and dangerous crossing of Via Ulisse Aldrovandi, I have to stop to wait for the green light. As I’m waiting, a sign stuck to the traffic light catches my eye. In bold red letters it says: ATTENZIONE, FERMARE LA ZANZARE TIGRE. STOP THE TIGER MOSQUITO. It shows a little drawing depicting potted plants with water saucers underneath that are crossed through with big red X’s.

I look up at the balconies, at all the pots and plants. If you all would listen for once, you wouldn’t have a tiger mosquito problem. People have died from their bites. From dengue fever for heaven’s sakes.

Scooters and taxis and old Fiats with their disgusting fumes steer past me, their noise loud and irritating. A guy on a Vespa shouts to a girl on the other side of the road, hardly able to take his eyes off of her and her short skirt. Tooooooot! He almost crashes into a taxi in front of him. The taxi driver starts yelling and the traffic comes to a chaotic halt. I shake my head as I cross the road. If only people in this country would keep their eyes off all that’s pretty and focus on what’s important. Official announcements. The road. National safety. Look deeper. Fix the damned holes in the road. I almost sprain my ankle as I step into one. Bah, no wonder this country is politically unstable.

As soon as I walk through the sliding doors at the hotel, the cool, air-conditioned air soothes me. I feel like I can breathe again. The cold marble floors are immaculately clean, the gentleman at the reception acknowledges me with a friendly nod. I’m home.

Back in my room, I fall onto my bed. My soft, comfortable bed. Since I’ve been gone, the cleaning lady has been and my whole room is neat and tidy. The sun is shyly coming through the partly drawn blinds. The art-deco wallpaper flowers seem to blossom in the soft light.

A warm bath, lathering soap smelling of lavender, cleans my dirty feet and washes away the mosquito man’s invisible stains. My clothes and the tacky Romulus and Remus blanket are in the trusted hands of the hotel’s dry-cleaning service, ready for use again in just a few days. I pick up my phone from my bag and notice that Nick has sent me a text: Sorry about this morning. I just miss you. Love you baby and enjoy being in Rome. Maybe ring Silvia for some company. XN

I hold the phone close to me and whisper a soft “I love you too.” I know Nick means well, but Silvia can wait till Monday. I might even go out with her again next weekend, but for now, I’ll just turn my phone off entirely. I really don’t want to be disrupted again.

Clean and content, I roll back into the bed and close my eyes. Can I hear anything? No, all is quiet. No zooming insects, no buzzing phones. Simply silence. I pull the covers tighter and reach over for the room service menu. I’m going to order myself a nice meal. Spaghetti carbonara and a bottle of Chianti. After all, when in Rome….

One More Step
by Iclal Akcay

You see, my stories are the same. I don’t fall in love at first sight. I barely noticed him hanging around most of the evening. I don’t know when exactly he came into the frame. A secret current moving underneath through a gesture or utterance, perhaps. Then I’d feel it coming, getting pulled into the game. He sits there in a corner with others. I found myself on a chair next to him within a moment, without recalling the steps I must have taken. I hear my own voice, wondering who asked the questions that he was quietly answering. Am I there at all, while all this happening? He wants to dance. I say, “no”. Why? Then he stands up to leave, taking my body with him, which I realise only when I find myself in the empty space he left behind.

Last Monday I developed a way to recover from pain. When I felt it coming, I lay down on the floor, hands at my side, eyes wide open, staring at the ceiling. And you think this is the way? A big “No, no!” I kept lying there, the pain on top, arresting my arms, my chest… invading my body to the point of paralysis so that I might have been dragged to a rehab. I felt the Tibetan wool carpet getting cold underneath. Right then, tears came without warning, as a temporary saviour, wheeling me into the ambulance of sleep.

The same current that brought me to him, pulls me up. I go dancing, surprising everyone with this sudden burst of energy, having sulked the entire evening. But my friends obey cheerfully without asking.

When a sting in my tummy woke me up, I knew this would forecast a dark day in the history of rain. I had to do things and being in pain is not considered an excuse for not paying your bills or missing appointments. The sky was just as gray as yesterday and the people as harsh as any other. At the City Hall, knowing a sad look isn’t going to move the lady in the application booth, I put on a blank face while she pointed at my mistakes on the form, oblivious to my struggle. I changed the words as she instructed me.

We are leaving now. Moving in a herd to say our goodbyes to the other group where he also stands, being engaged in chitchat. I meet his eyes without looking at his face and turn to smile at him as he makes a compliment to a dangling earring on my left ear. He asks me to stay to dance. I say no again.

After filling in the forms, I cycled to one of my favourite, anonymous chain cafes where I could sit by the window and watch people passing by.

We’re moving near the lift for the exit. Barely leaning against a couch in the hall, I can feel his attention following me. Talking to a girlfriend something raises in my chest, seeing him coming to talk to us. She leaves to look for others. We’re alone for a moment. He pulls my hand to go dancing with him. I simply obey him this time. There, on the crowded dance floor, we’re moving in our own rhythm, falling into each others arms, faces brushing one another. Smiling with our eyes, he softly touches my lips.

Haarlemmeerstraat proved to be impossible for cigarettes. But the beginning of trashy Kalverstraat worked. I asked for a menthol Vogue and also asked the shop owner to light the first one, one of my first in three years. One is nothing with menthol, an immediate second followed, lit with the fire of the first one. With my head fuzzy, lagging behind the wet and cold cyclists in early dark woke me up, I went straight to my old apartment to pick up the post, which I had neglected for weeks.

Out on the street, still not knowing how to deal with this sudden romance, I remain distant. We get our bikes and cycle the same direction. I leave him, after a soft kiss at an intersection, to go home.

While waiting for the door to open in the entrance of this red brick prism, some familiar face kindly invited me in, and insisted when I resisted. I went into the lift with him, diving into an unusually long, friendly conversation about the cold. And suddenly, under the stripping bright light of the elevator, he burst into tears, the first instant followed with sobbing. We were at his floor already, I stepped out automatically to help soothing his agony, his standing two feet taller than me. His boyfriend, Theo said among a stream of tears and that definition comforted me, has broken up with him, ordered him to leave. In the face of this unexpected drama, having almost recovered from my own, I gave my word that everything would eventually be fine. I gave him a hug and in between other words, another one, trying, and with a smile widening on his face, finally breaking through his wall of hopelessness.

Almost a week now and not a word from him. This lack of contact defines the days. Sometime later, when I’m done with his pain, and I know I will be, he’ll show up. I might try to get him back, send him messages, travel distances, try whatever it takes.

I called Theo as I’ve promised. His voice was cracking but he managed to put a few words together despite an obvious struggle to reassure me that he would be able to move on. His boyfriend was in Paris he said, probably to meet his new lover, which explained his frequent trips in the past few months that he claimed were for business. By the time he’d be back, within a week, Theo should be gone from their place. “Where would I go?”, he was asking, “where would I go?”. Although considering whether I could take him in for a split of a second, I said: “You’ll find a solution, please try concentrating on who you are and calm down.” When I left him in the middle of his crisis, I felt stronger, finally. I had things to do.

He’ll come back. Some day. Like all the others did. He’ll finally be ready to open up. Then maybe he’ll write to me, send messages, travel distances. But whatever he’d do then, would be like throwing a stone into the void, falling weightlessly, echoing as it struck the walls of an endless, bottomless chasm.